ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΑΚΟΥΣΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΗΣ ΜΝΗΜΗΣ ΣΕ ΠΑΙΔΙΑ ΜΕ ΑΥΤΙΣΜΟ ΥΨΗΛΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ

Abstract

Σύμφωνα με τη διεθνή βιβλιογραφία, η εργαζόμενη μνήμη παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη του λόγου. Ο Baddeley (1992) υποστηρίζει πως η εργαζόμενη μνήμη είναι η ικανότητα διατήρησης πληροφοριών στο νου, για την πραγματοποίηση περίπλοκων δραστηριοτήτων, όπως για παράδειγμα η κατανόηση, ο συλλογισμός και η μάθηση. Ο σκοπός αυτής της εργασίας ήταν διττός, α) να εξετάσει την ικανότητα κωδικοποίησης και ανάκλησης του λεξικού εύρους ανάκλησης σε παιδιά με αυτισμός υψηλής λειτουργικότητας και να συγκρίνει την επίδοσή τους με νευροτυπικούς συνομηλίκους και β) να εξετάσει του λεξικούς παράγοντες που επηρεάζουν την ικανότητα ανάκλησης λέξεων σε παιδιά με αυτισμό υψηλής λειτουργικότητας. Για τον σκοπό αυτό αξιολογήθηκαν εννέα (9) παιδιά με αυτισμό υψηλής λειτουργικότητας και εννέα (9) παιδιά τυπικής ανάπτυξης, ηλικίας 4:0-8:0 ετών, μονόγλωσσα με μητρική γλώσσα την ελληνική. Τα εργαλεία που χορηγήθηκαν ήταν το Raven's Coloured Progressive Matrices A, B, AB (Σιδερίδης και λοιποί, 2015), η Δοκιμασίας Εκφραστικού Λεξιλογίου (Βογινδρούκας Ιωάννης) και ένα Πρωτόκολλο Αξιολόγησης της εργαζόμενης λεκτικής μνήμης (Ζαροκανέλλου και λοιποί, 2015). Για την στατιστική ανάλυση χρησιμοποιήθηκε το στατιστικό πρόγραμμα SPSS 22.0. Χρησιμοποιήθηκαν για την περιγραφή των ποσοτικών μεταβλητών, οι μέσες τιμές (mean), οι τυπικές αποκλίσεις (Standard Deviation=SD) και οι διάμεσοι (median) και τα ενδοτεταρτημοριακά εύρη (interquartile range). Οι απόλυτες (Ν) και οι σχετικές (%) συχνότητες χρησιμοποιήθηκαν για την περιγραφή των ποιοτικών μεταβλητών. Για τη σύγκριση ποσοτικών μεταβλητών μεταξύ δύο ομάδων χρησιμοποιήθηκε το Student’s t-test ή το μη παραμετρικό κριτήριο Mann-Whitney. Για τη σύγκριση του αριθμού λέξεων που ανακαλούν ανά ομάδα χρησιμοποιήθηκε το Wilcoxon signed test. Τα επίπεδα σημαντικότητας είναι αμφίπλευρα και η στατιστική σημαντικότητα τέθηκε στο 0,05. Τα αποτελέσματα της στατιστικής ανάλυσης έδειξαν πως η ομάδα με αυτισμό υψηλής λειτουργικότητας είχε συνολικά σημαντικά πιο χαμηλή ικανότητα ανάκλησης λέξεων σε σχέση με τους νευροτυπικούς συνομηλίκους. Επίσης, βρέθηκε πως οι λεξικοί παράγοντες, του μήκους και της συχνότητας των λέξεων επηρεάζουν την ανάκληση τόσο στα παιδιά τυπικής ανάπτυξης όσο και στα παιδιά με αυτισμό υψηλής λειτουργικότητας. Τα αποτελέσματά της μελέτης έρχονται σε αντίθεση με την έρευνα των Russell et al. (1996), όπου παρατηρήθηκε πως οι συμμετέχοντες με αυτισμό υψηλής λειτουργικότητας είχαν καλύτερα αποτελέσματα σε λέξεις με μεγάλο μήκος συγκριτικά με τους συμμετέχοντες τυπικής ανάπτυξης. Ο τρόπος παρουσίασης των ερεθισμάτων (οπτικά/ ακουστικά) και ο τρόπος απάντησης μοιάζουν να επηρεάζουν την επίδοση των παιδιών με αυτισμό υψηλής λειτουργικότητας. Ταυτόχρονα, παρατηρήθηκαν σημαντικές διαφορές στις δύο ομάδες, α) στην ικανότητα ανάκλησης ψευδολέξεων και β) στην ικανότητα ανάκλησης τρισύλλαβων λέξεων με απλή φωνοτακτική δομή, χωρίς σημασιολογική συνάφεια, χαμηλής συχνότητας και απλής εικονοποίησης, γεγονός που μπορεί να οφείλεται στις δυσκολίες στο εκφραστικό λεξιλόγιο των παιδιών με αυτισμό υψηλής λειτουργικότητας. Η επανάληψη ψευδολέξεων φανερώνει την ικανότητα κωδικοποίησης και ανάκλησης νέων φωνολογικών αναπαραστάσεων και το έλλειμμα που παρουσίασαν τα παιδιά με αυτισμό υψηλής λειτουργικότητας πιθανώς να υποδηλώνει σημαντικές δυσκολίες στην εκμάθηση νέων λέξεων.