Η παγκοσμιοποίηση και οι επιπτώσεις της στο εξωτερικό εμπόριο της Ελλάδας και στις ελληνικές επιχειρήσεις

Abstract

Παγκοσμιοποίηση είναι η διαδικασία εκείνη, μέσω της οποίας όλο και περισσότερο οι λαοί του κόσμου δένονται ο ένας κοντά στον άλλο σε μια και μοναδική κοινωνία. Ως «παγκοσμιοποίηση» λοιπόν, ορίζεται εκείνη η κοινωνική διαδικασία που οδηγεί τους λαούς της γης με γρήγορους ρυθμούς σε μια ολοκληρωτική ομογενοποίηση. Ο μηχανισμός που έφερε τη διαδικασία της παγκοσμιοποίησης στις περισσότερες χώρες του κόσμου, είναι οι πολιτικές πιέσεις, είτε μέσω άμεσων κυβερνητικών πρωτοβουλιών, είτε μέσω της επιβολής από το ΔΝΤ/ΠΟΕ/Παγκόσμια Τράπεζα. Στόχος, ήταν η ενοποίηση όλων των οικονομιών του κόσμου σε μια σειρά ομογενοποιημένων κανόνων . Το αποτέλεσμα αυτής, ήταν οικονομικές κρίσεις σε πολλές περιοχές.

Ακόμα και μεγάλες οικονομίες σημαντικών χωρών, όπως η Ρωσία, το Μεξικό, η Ινδονησία, ή η Βραζιλία, εξαρτώνται από την έγκριση του ΔΝΤ για τις πολιτικές τους. Από την άλλη, βεβαίως, υπάρχει ο αντίλογος αυτών που θεωρούν ότι, παρά τη σχετική αποδυνάμωση του κράτους στον έλεγχο των οικονομικών και νομισματικών του πολιτικών, η ίδια η (οικονομική) παγκοσμιοποίηση έχει υποστηριχτεί και προωθηθεί από τις πολιτικές των κρατών, τα οποία διατηρούν τον ρυθμιστικό έλεγχο των κοινωνιών και των πολιτών τους (Hirst & Thompson 1999, Gray 1998). Στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι πολιτικές της οικονομικής παγκοσμιοποίησης, υιοθετήθηκαν και δικαιολογήθηκαν σε μεγάλο βαθμό ως αναπόφευκτες για την βιωσιμότητα των εγχώριων οικονομιών και το γενικότερο συμφέρον του εκάστοτε εθνικού κράτους. Παρόμοια στοιχεία παραθέτει ο Castells και για άλλες χώρες, όπως η Ινδία και η Κίνα, οι οποίες «είδαν το άνοιγμα του παγκόσμιου εμπορίου σαν μια ευκαιρία… να θέσουν τις τεχνολογικές και οικονομικές βάσεις για την ανανεωμένη τους εθνική ισχύ» Και, όπως υποστηρίζει ο Mann, κάποιοι διεθνείς οργανισμοί, όπως η Παγκόσμια Τράπεζα ή το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, που ασκούν μια χαλαρή ρυθμιστική διεθνή εποπτεία, είναι προσανατολισμένοι προς τα συμφέροντα ή τις πολιτικές ανεπτυγμένων καπιταλιστικών οικονομιών της Δύσης (Mann 2000: 139). Ενα χαρακτηριστικό της νέας παγκοσμιοποιημένης οικονομίας είναι οι υπερεθνικές επιχειρήσεις , ορίζονται ως «εταιρίες που έχουν δραστηριότητες έξω από τις χώρες από τις οποίες προέρχονται», ακόμη και αν πρόκειται για ένα μικρό εργοστάσιο εκτός των συνόρων (Sklair 1999: 324). Ο Castells αντίθετα, υποστηρίζει ότι οι υπερεθνικές επιχειρήσεις ανήκουν περισσότερο «στον κόσμο των μυθικών αναπαραστάσεων (ή στο επιτηδευμένο image-making διαφόρων ανωτάτων στελεχών επιχειρήσεων) παρά στην θεσμικά καθορισμένη και περιορισμένη πραγματικότητα της παγκόσμιας οικονομίας» (Castells 2000α: 208).

Με την παγκοσμιοποίηση, παρατηρείται άνοιγμα των αγορών με την σταδιακή κατάργηση των προστατευτικών μέτρων και κυρίως του δασμού ως προς τις εισαγωγές αλλά και τη δημιουργία ευνοϊκών προϋποθέσεων για την ανάπτυξη αλλοδαπών επιχειρήσεων (φορολογικές ελαφρύνσεις, οικονομικές διευκολύνσεις), αφετέρου υποβοηθούνται οι εξαγωγές με την πριμοδότηση των επιχειρήσεων και την επιδότηση των προϊόντων, καθώς και με την παροχή φορολογικών ελαφρύνσεων.

Η οικονομική παγκοσμιοποίηση, διεύρυνε το χάσμα μεταξύ πλουσίων και φτωχών κρατών, μεταξύ πλουσίων και φτωχών στις περισσότερες χώρες. ‘Ολες οι τελευταίες μελέτες επιβεβαιώνουν, ότι μόνον ένας μικρός αριθμός ανθρώπων στην κορυφή της παγκόσμιας συντεχνιακής πυραμίδας βιώνει σημαντικά οφέλη από όλη την ανάπτυξη, επέκταση, συγχωνεύσεις και σταθεροποίηση που δημιουργήθηκε από την παγκοσμιοποίηση.

Το χάσμα μεταξύ των πλουσιότερων και φτωχότερων ανθρώπων στην κοινωνία και μεταξύ διαχείρισης και εργατών δεν ήταν ποτέ τόσο μεγάλο όσο είναι σήμερα. Αυτό εμφανίζεται μετά από μια περίοδο της πιο γρήγορης επιτάχυνσης της παγκόσμιας οικονομικής δραστηριότητας στη ιστορία.