Ηγεσία στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση.Οι στάσεις των εκπαιδευτικών δημοτικών σχολείων του νομού Αχαίας

Abstract

Εισαγωγή: Η έννοια της ηγεσίας κατέχει κεντρική θέση στη διοικητική λειτουργία και είναι καθοριστικής σημασίας για την επιτυχία των σχολικών οργανισμών. Ο ρόλος του ηγέτη - διευθυντή αποτελεί κύρια συνιστώσα στη σχολική αποτελεσματικότητα. Ο ρόλος του διευθυντή στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα είναι πολυδιάστατος και η σπουδαιότητά του στο σχολείο οδήγησε στη διατύπωση διαφορετικών θεωριών για τα στιλ ηγεσίας. Το μετασχηματιστικό στιλ ηγεσίας κερδίζει ολοένα και περισσότερο έδαφος στις ηγετικές πρακτικές, αφού φαίνεται να είναι το καταλληλότερο για τη θετική επίτευξη στόχων ενός εκπαιδευτικού οργανισμού. Παρόλα αυτά, η δυσκαμψία , η έντονη γραφειοκρατία και ο αυστηρός συγκεντρωτισμός του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος παρεμποδίζει την ανάπτυξη μετασχηματιστικών ηγετικών πρακτικών σε μεγάλο βαθμό. Σκοπός: Η διερεύνηση του βαθμού άσκησης τριών ηγετικών στιλ (μετασχηματιστικού, συναλλακτικού και προς αποφυγή) σε διευθυντές δημοτικών σχολείων, σύμφωνα με τις αντιλήψεις και επιθυμίες των εκπαιδευτικών, καθώς και η συσχέτισή τους με τα δημογραφικά χαρακτηριστικά. Υλικό – Μέθοδος: Η έρευνα διεξήχθη κατά τους μήνες Απρίλιο και Μάιο του 2018 σε 123 εκπαιδευτικούς ΠΕ70 (δάσκαλους) στο πλαίσιο της δειγματοληψίας ευκολίας. Το ερωτηματολόγιο που χρησιμοποιήθηκε είναι σταθμισμένο και αποτελείται από δύο μέρη: Α) Τα δημογραφικά χαρακτηριστικά και Β) το MLQ (Multifactor Leadership Questionnaire) με 45 ερωτήσεις για το τι ισχύει και τι επιθυμούν οι εκπαιδευτικοί να ισχύει. Η στατιστική ανάλυση των δεδομένων έγινε με το εργαλείο SPSS23. Αποτελέσματα: Το στιλ ηγεσίας που επικρατεί στα δημόσια δημοτικά σχολεία του νομού Αχαΐας είναι το μετασχηματιστικό (Μ.Τ. 3,6), ακολουθεί το συναλλακτικό (Μ.Τ. 3,46) και έπεται το προς αποφυγή (Μ.Τ. 2,17). Οι εκπαιδευτικοί εκφράζουν ικανοποίηση από το ασκούμενο ηγετικό στιλ (Μ.Τ. 3,81), όμως επιθυμούν ακόμα μεγαλύτερη (Μ.Τ. 4,44), αφού θέλουν τα μετασχηματιστικά και συναλλακτικά χαρακτηριστικά να εμφανίζονται σε μεγαλύτερο βαθμό (Μ.Τ. 4,09 και 3,76 αντίστοιχα) και τα παθητικά σε μικρότερο (Μ.Τ. 1,86). Από όλες τις διαστάσεις ηγετικών στιλ η διάσταση «Εξιδανικευμένη επιρροή – Χαρακτηριστικά» της μετασχηματιστικής ηγεσίας συγκέντρωσε την υψηλότερη μέση τιμή (3,84), ενώ η διάσταση Laissez – Faire της ηγεσίας προς αποφυγή συγκέντρωσε τη χαμηλότερη μέση τιμή (1,92) του πολυπαραγοντικού ερωτηματολογίου. Τα στιλ και η έκβαση ηγεσίας διαφοροποιούνται ανάλογα με τα έτη υπηρεσίας σε θέση διευθυντή και τα έτη συνεργασίας με τον ίδιο διευθυντή, η συναλλακτική ηγεσία διαφοροποιείται ανάλογα με το φύλο διευθυντή, ενώ τα επιθυμητά στιλ και έκβαση ηγεσίας διαφοροποιούνται ανάλογα με το φύλο διευθυντή, αλλά όχι ανάλογα με το φύλο, την ηλικία και τα έτη υπηρεσίας εκπαιδευτικού. Τέλος, υπάρχει συσχέτιση ανάμεσα στα στιλ ηγεσίας και την έκβαση ηγεσίας. Συμπεράσματα: Το αντιλαμβανόμενο στιλ ηγεσίας που επικρατεί στα σχολεία πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης και που επιθυμούν οι εκπαιδευτικοί συνδυάζει πρακτικές μετασχηματιστικής και συναλλακτικής ηγεσίας. Η ασκούμενη ηγεσία βαθμολογήθηκε πάνω του μετρίου ως αποτελεσματική. Το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα πρέπει να απαλλαγεί από τα στοιχεία του έντονου συγκεντρωτισμού ώστε να επιτρέψει μετασχηματιστικές ηγετικές πρακτικές σε μεγαλύτερο βαθμό, οι οποίες θα οδηγήσουν σε μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα και ικανοποίηση από την ηγεσία.