Το πείραμα του Standford...μια προσέγγιση της ανθρώπινης ψυχοσύνθεσης απένταντι στην εξουσία.

Abstract

Τα ζητήματα της εξουσίας και των εξουσιαστικών φαινομένων αποτέλεσαν διαχρονικά μείζονα υπό διερεύνηση θέματα στο πεδίο των κοινωνικών και πολιτικών επιστημών. Το γεγονός αυτό οφείλεται, εν πολλοίς, τόσο στον έντονο προβληματισμό για τα αποτελέσματα που επιφέρει η εξουσία στην ανθρώπινη ψυχοσύνθεση όσο και στη δυνατότητα να καθορίζει συγκεκριμένα σχήματα σκέψης και δράσης στο κοινωνικό πεδίο. Επιπλέον, η πρωτοφανής ωμότητα και βαναυσότητα που επέφερε η άνοδος των Ναζί στον εξουσιαστικό θώκο της Γερμανίας, υπό την ανοχή και τη στήριξη ενός ολόκληρου λαού, έφερε πιεστικά στο προσκήνιο την ανάγκη επανεξέτασης της σχέσης ατόμου και εξουσίας, όπως και το ζήτημα των ηθικών διαστάσεων της τελευταίας. Έτσι, ως αποτέλεσμα των προαναφερθέντων τάσεων, διεξήχθησαν πλήθος πειραματικών ερευνών με σκοπό την αποκρυπτογράφηση όλων εκείνων των παραμέτρων που οδηγούν στην αλλοτρίωση της προσωπικότητας του άτομου, καθιστώντας το, παράλληλα, παθητικό αποδέκτη στα κελεύσματα της εκάστοτε αρχής. Στο πλαίσιο αυτό, η παρούσα μελέτη αποσκοπεί στο να αναδείξει όλες εκείνες τις πτυχές που διέπουν τη σχέση εξουσίας και ατόμου, μέσα απ’ την ανάλυση μιας αμφιλεγόμενης ερευνητικής διαδικασίας, γνωστή στο πεδίο της κοινωνικής ψυχολογίας ως το «Πείραμα φυλάκισης του Stanford». Αξίζει να σημειωθεί ότι το εν λόγω πείραμα προκάλεσε ποικίλες αντιδράσεις στην εν γένει επιστημονική κοινότητα. Ωστόσο, έθεσε εκ νέου σημαντικά ερωτήματα για μια περαιτέρω εις βάθος διερεύνηση των μεταβλητών που διακρίνουν τις εξουσιαστικές πρακτικές.