Η μεταβολή των μισθών την τελευταία δεκαετία στον ιδιωτικό και δημόσιο τομέα. Οι επιπτώσεις στο συνταξιοδοτικό σύστημα της Ελλάδας

Abstract

Στην παρούσα εργασία προσπαθούμε μια αναδρομή στη μεταβολή των μισθών την τελευταία δεκαετία στον ιδιωτικό και δημόσιο τομέα στην Ελλάδα, αναλύοντας τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της ελληνικής οικονομίας και κυρίως το προβληματικό συνταξιοδοτικό σύστημα της. Επιπλέον αναφερόμαστε στην εξέλιξη των μισθών και στη θέσπιση του κατώτατου μισθού στην Ευρώπη και στον υπόλοιπο κόσμο. Προκειμένου να περιγράψουμε σαφέστερα τις αλλαγές που έχουν συντελεσθεί στον κατώτατο μισθό των εργαζομένων και κατ΄επέκταση στο συνταξιοδοτικό σύστημα στην Ελλάδα, κατηγοριοποιούμε την τελευταία δεκαετία σε πέντε μεγάλες χρονικές περιόδου: έως το 2010 – προμνημονιακή περίοδος, περίοδος πρώτου μνημονίου, περίοδος δεύτερου μνημονίου, περίοδος τρίτου μνημονίου και η μεταμνημονιακή περίοδος από το 2017 έως σήμερα. Επιγραμματικά, πριν την ένταξη στην μνημονιακή περίοδο, ο κατώτατος μισθός στην Ελλάδα ήταν αρκετά υψηλός, μετά όμως από την δραστική μείωση του το 2012, η κατάταξη αλλάζει και σήμερα ο κατώτατος μισθός στην Ελλάδα είναι χαμηλότερος σε σύγκριση με πολλές χώρες τις Ευρώπης. Η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα της ΕΕ όπου ο ονομαστικός ακαθάριστος ελάχιστος μισθός μειώθηκε το 2015 σε σχέση με το 2008 κατά -14%. Η μείωση των κοινωνικών εισφορών από τους ιδιώτες και ο υψηλός αριθμός συνταξιοδοτήσεων οδήγησαν σε σημαντική συρρίκνωση των εσόδων των ασφαλιστικών ταμείων. Σύμφωνα με το σχέδιο νόμου 4367 του 2016, το Εθνικό Σύστημα Κοινωνικής Ασφάλισης θα λειτουργεί με ενιαίους κανόνες για όλους τους ασφαλισμένους του ΕΦΚΑ. Από τη νέα μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού υπολογιζόταν να εξοικονομηθούν πόροι που θα συνεισέφεραν σχεδόν κατά το 1/3 στους δημοσιονομικούς στόχους που είχαν τεθεί για την περίοδο 2015-2018. Δυστυχώς όμως ο ν. 4387/2016 δεν εξασφάλισε μακροπρόθεσμα την οικονομική βιωσιμότητα του συνταξιοδοτικού συστήματος, παρά το γεγονός ότι συρρίκνωσε τη συνταξιοδοτική δαπάνη. Οι τελευταίες εξελίξεις που αφορούν την αύξηση του κατώτατου μισθού και την ταυτόχρονη μείωση των ασφαλιστικών εισφορών, διχάζουν την κοινή γνώμη και τους ειδικούς. Πιο συγκεκριμένα, σε γενικές γραμμές οι ειδικοί υπολογίζουν ότι για τα ελληνικά δεδομένα, στο τέλος της 35ετίας, ο μέσος μισθός για το σύνολο του εργασιακού βίου ενός εργαζόμενου είναι περίπου στο 50-55% του μισθού που iii καταλήγει να έχει λίγο πριν την συνταξιοδότηση. Τα νέα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης που ισχύουν από την 1η/1/2018 για τους ασφαλισμένους όλων των Ταμείων που συμπληρώνουν μέσα στη νέα χρονιά το 50ό ως το 60ό έτος. Οι αλλαγές του 2018 επιφέρουν αυτόματη αύξηση των ορίων ηλικίας ως και 2 έτη σε σχέση με το 2017 για 45 κατηγορίες ασφαλισμένων. Η βιωσιμότητα του συνταξιοδοτικού συστήματος είναι σύνθετο πρόβλημα, διαρθρωτικό από τη φύση του και χρειάζεται μια σφαιρική μακροχρόνια προσέγγιση. Γι’ αυτό προτείνεται η δομική μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος σε ένα αναλογιστικά δίκαιο σύστημα, που θα βελτιώσει τη διαφάνεια και θα περιορίσει την εισφοροδιαφυγή.